Günümüzde en yaygın ve sık görülen saç kaybı şekli “Genetik Saç Dökülmesidir”. Ancak yine de birçok saç kaybı “genetik olmadığı halde” yanlış teşhis alabilmektedir. 

Bu durum kişinin moralinin bozulmasına, sürecin çözümü ve çaresi olmadığı düşüncesi ile önlem almakta gecikmesine sebep olabilmektedir. 

Kişide saç kaybının “Genetik” olabilmesi için bilimsel olarak kanıtlanmış ve standart olarak saptanmış bazı işaretler, bulgular, parametreler bulunmaktadır. Bu bulgular varlığında bile Genetik Saç kaybı ile farklı saç kaybı sebepleri eş zamanlı görülebilmektedir.  Saç kaybına katkı sunan diğer faktörler tanımlanıp kontrol edildiğinde saç kaybının seyri yavaşlamakta ve saç potansiyeli ciddi gelişme gösterebilmektedir.  

GENETİK SAÇ KAYBI NASIL ANLAŞILIR?

Saç kaybı yaşayan erkeklerde temelde etken faktör genetik ve ailesel yatkınlıktır.  Ancak genetik saç kaybını erken dönemde yaşamaya sebep olan pek çok “tetikleyici faktör”, ayrıca süreci hızlandıran “fiziksel ve çevresel” etkiler de vardır.  Kadınlarda ise genetik saç kaybı nadiren tek başına “genlerle” ve ailesel mirasla ilgilidir.  “Ailede babam kel benim de saç kaybım kesin genetik ben de kel kalırım” anlayışı doğru değildir.

• Her artan saç dökülmesi kayıpla sonuçlanmaz. 
• Her saç kaybı da “sadece” GENETİK SAÇ KAYBI olmayabilir. 
• GENETİK olsa dahi katkı sunan başka faktörler sebebiyle saç dökülmesi artmış olabilir. 

Genetik saç kaybı olarak tanımlanan saç kaybında temel rol oynayan faktörler “genler, genetik reseptörler”, “androjen hormonların varlığı” ve “androjen duyarlılığındaki artıştır”. 

Erkeklerde genetik saç kaybı “ergenlik sonrası” herhangi bir yaşta başlayabilir. Saç kaybının oranı, hızı ve şekli tamamen kişiye göre, sahip olduğu genetik mirasa, sağlık öyküsüne, beslenme ve yaşam şekline ve kalitesine göre değişir.

ERKEKLERDE GENETİK SAÇ KAYBI NASIL GÖRÜLÜR?

• Saç ön çizgisi incelmekte, şakaklar gerilemekte, tepedeki saçlar zayıflamaktadır.  
• Önde M şeklinde bir açılma, tepede de bölgesel açılma ve incelme görülür.
• Başın yan ve arka bölümlerindeki saçlar güçlü kalmaya devam eder.
• Saç dökülmesi dönemsel yoğun seyredebileceği gibi, fark edilir ve belirgin olmayabilir. 
• Kaybın olduğu alanda saç kalitesinde zayıflama ve saç uzama hızında yavaşlama görülür.
• Saçlar incelir, küçülür, rengi açılır ve zamanla tüy formunu alır.
• Yıkama sonrası dökülen saçların %30’u zayıf, minyatürize olmuş formda görülür. 
• Video mikroskop görüntülerinde saç üretmeyen bol foliküller vardır.
• Ciltte aşırı yağlanma bulgusu sıktır.
• Ciltte inflamasyon varlığında kepek, egzama, hassasiyet, sivilcelenme; saç kaybı artar. 

KADINLARDA GENETİK SAÇ KAYBI NASIL GÖRÜLÜR?

Kadınlarda Genetik saç kaybını tanımlamak uzmanlık işidir. Kadın saç kaybı “çoğu zaman” Telogen Effluvium/ Kronik Telogen Effluvium/ Hormonal alt yapılı saç kayıpları ve Beslenme /Vitamin/ Mineral yetersizliği ile genel seyrelme şeklinde ilerleyen saç kaybı şekli ile karıştırılır. 

KADIN TİPİ GENETİK Saç Kaybında:

• Ön saç çizgisi korunur, çizginin hemen arkasındaki kısımda belirgin bir açıklık fark edilir.  
• Saç ayrımları tepe bölgesine doğru genişler.  
• Nadiren şakak bölgesinde açılma görülür.  
• Saçlar çıkarken küçülür ve zayıflar.  
• Saç dökülmesi her zaman yoğun seyretmez.
• Dökülen saçlarda minyatürize olan, kısa, büyümeden dökülen saçların sayısı %30’u aşar. 
• Video mikroskop görüntülerinde saç üretmeyen boş foliküller bulunur.
• Saç derisinde genelde yağlanma, hassasiyet, kaşıntı sorunları artış gösterir.

Kadınlarda “Genetik saç kaybı “teşhisi koymak için, genetik kayıp bölgesindeki incelme, açılma belirleyicidir ancak yeterli değildir.  Özellikle erken dönemdeki saç kayıplarında görsel net oluşmaz;  video mikroskopla küçülmekte olan tüy haline gelmiş “minyatür” saç varlığını görmek gerekir.

Kadınlarda aile öyküsü, ailenin ve kişinin sağlık öyküsü, saç kaybının başlama yaşı ve şekli detaylı sorgulanmalıdır. Sürece katkı sunma ihtimali olan vitamin/ mineral yetersizliklerini tanımlamak için mutlaka detaylı kan testi görülmelidir.  Saç kaybı ile seyreden kilo sorunu, yağlanma artışı, sivilce sorunları, tüylenme artışı, bel çevresinde kalınlaşma vb faktörler varlığında detaylı hormon testleri ile süreç değerlendirilmelidir. 

Saç kaybını genetik olarak tanımlanmadan önce mutlaka bu altyapılar değerlendirilmelidir:

Hormon altyapısı: Kadınlarda Hormonsal sorunları olan kişilerde testosteron/androjen seviyeleri artabilir, kadınlık hormonları östrojen seviyeleri düşebilir veya androjen hormonlar yükselmeden androjen duyarlılığı artabilir.  Bu tip alt yapılarda PCOS (Polikistik over sendromu), insülin direnci, metabolik sendrom, böbrek üstü hormonlarında yükseklik, kortizol yüksekliği, yumurtalıklarda kist varlığı gibi sağlık sorunları sık görülmektedir. 

Dolaşım sistemi sorunları: Kan yağları, kolestrol,  lipid metabolizması, kan damar sistemi sorunları da saç kaybını artıran faktörler arasındadır. 

Saç derisi kusurları: özellikle saç derisinde yağlanma artışı, saç folikül sağlığını uzun dönemde olumsuz etkiler. Saç derisinde toksik etkiler ve inflamasyon varlığı arttığında, cilt mikrobiyotası bozulduğunda saç kaybı artabilir. 

Sağlık Sorunları: Şeker metabolizması, insülin direnci, kan şekerinde yükseklik vücutta inflamasyonu ve androjen mekanizmayı artıran etkilere sahiptir bu nedenle saç kaybının alt yapısında büyük rol oynamaktadır.

Saç Derisi Sağlığı: Saç derisinin incelmesi, erken yaş alması, çok gergin durumda olması, cildin esnekliği, kolajen ve fibril dokusunun sağlamlığı, yağ dokusunun yeterliliği, saç gelişimini birebir etkileyen parametrelerdir. Saç foliküllerinin sağlıklı derinlik alabilmesi ve büyüyebilmesi için cilt bütünlüğünün ve sağlığının iyi olması gerekir.

Sağlıklı Dolaşım Sistemi: Saç derisinde kan dolaşımının yeterli olması, saçın iyi besin alabilmesi için çok önemlidir. Saç zayıfladığında damar ağından uzaklaşmaya ve yeterli oranda besin alamamaya başlar. Ciltteki dolaşım sisteminin sağlıklı olması lenfatik sistemin etkin çalışması ciltten toksinlerin atıkların uzaklaştırılması anlamında da önemlidir. 

Beslenme: Besin eksikliği, yeterli ve çok yönlü beslenme eksikliği, tek tip beslenme şekli, vegan/vejeteryan beslenme şekli, hayvansal proteinden eksik beslenme, kan değerlerinde vitamin/mineral yetersizlikleri, sindirim sorunları, sık kilo alıp verme, bir takım yeme bozuklukları (blumia, aneroksiya) sonucunda saçta beslenme yetersizliğine bağlı yapısal bozulmalar, incelmeler ve kayıplar olabilir. 

İlaç Yan Etkileri: Birçok saç kaybında süreci kronik ve uzun dönemli hale getiren etken, kullanılmakta olan ilaçların yan etkisi olabilir.  Bu nedenle saç sağlığı konusunda uzman kişilerin, kişinin sağlık sorunları ve kullanmakta olduğu ilaçlar konusunda detaylı bilgi alması önemlidir (sivilce ilaçları, anti depresantlar, bağışıklık baskılayıcı ilaçlar, kortizon içerikleri, tansiyon ilaçları, bazı kolestrol ilaçları vb) 

Kronik Stres:  Stres tüm sağlık parametrelerini bozabildiği gibi saç kaybının da oranını ve seyrini artıran temel faktörlerdendir.  Yüksek stresle geçen dönemlerde saç kaybı dönemsel hızlanabilir. Ancak stres yönetimi kötü olan, kaygı düzeyi yüksek, yaşam temposu yoğun kişilerde saç kaybı daha hızlı ilerleyebilir. Stres ve yaşam şeklini düzenlenmeden saç kaybını kontrol etmek zor olabilir. 

İlgili Diğer Yazılar:

GENETİK SAÇ KAYBI TEDAVİSİ

KADINLARDA GENETİK SAÇ KAYBI BELİRTİLERİ

ERKEKLERDE GENETİK SAÇ KAYBI